Subiektywny wybór 13 polskich win z odmiany pinot noir w różnych stylach: od klasycznych spokojnych, przez musujące i różowe, aż po słodkie.
Tekst i zdjęcia: Maciej Nowicki
Polskie pinot noir? Historia tego szczepu w czasach posttransformacyjnych jest względnie krótka, za to bardzo intensywna. W momencie oficjalnego debiutu rodzimych win na rynku (2009), mieliśmy już trochę nasadzeń tego szczepu w naszym kraju, a pochodzący ze wspomnianego rocznika Pinot Noir z Winnic Jaworek robi wrażenie do dziś.
Jednak 15 lat temu najwięksi optymiści, wśród nich sam dolnośląski producent, nie przypuszczali zapewne, że ta wymagająca odmiana ma jakiekolwiek szanse na szerszą popularność w naszym klimacie.
Pinot noir w Polsce: coraz bardziej popularny
Okazało się jednak, że kolejne lata coraz bardziej pinotowi sprzyjały. I to nie tylko ze względu na coraz bardziej korzystne dla uprawy warunki pogodowe. Wzrosło przede wszystkim doświadczenie i świadomość winiarzy, także jeśli chodzi o wybór odpowiedniej lokalizacji pod winnicę.
Nie stało się to z dnia na dzień, ale tendencja wzrostowa była stała. Polskie pinot noir stały się faktem. Kolejna dekada wystarczyła, by odmiana ta wskoczyła na drugie miejsce wśród najpopularniejszych czerwonych szczepów winorośli uprawianych w polskich winnicach. Wyprzedza go jedynie regent, ale zważywszy na słabnące zainteresowanie, bez wątpienie już niedługo zamienią się miejscami.
Gdzie w Polsce rośnie pinot noir?
Bardzo ciekawa okazuje się geograficzna analiza nasadzeń pinot noir w Polsce. Początkowo jego popularność ograniczała się do regionów, gdzie uprawiany był przed II wojną światową i wcześniej. Czyli do Lubuskiego, Dolnośląskiego czy Zachodniopomorskiego. To już dawno za nami.
Obecnie łatwiej wymienić województwa, gdzie nie znajdziemy go w ogóle. W zasadzie lista ta ogranicza się do dwóch: pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. W ostatnich latach z zestawu białych plam zniknęło m.in. Kujawsko-Pomorskie (m.in. za sprawą Winnicy Braci Czart), Podkarpackie (Piwnice Półtorak), Roztocze (Nizio Naturals), Mazowieckie (Winnica Rosenfeld i Pałac Mała Wieś) czy Łódzkie. Szczególnie ciekawy jest ten ostatni przykład. Tu bowiem pinot noir pojawił się celowo, z myślą o produkcji win musujących metodą tradycyjną. Taki plan mają na niego zarówno w Winnicy Smolis, jak i w Domu Jantoń.
Polskie pinot noir: stylistyka
Wśród polskich pinot noir z pewnością najczęściej spotykamy klasyczną czerwień dojrzewającą w dębowych beczkach. Jednak już czas tego dojrzewania jest bardzo różny. Jedni stawiają na kilka miesięcy w dębie, inni na ponad dwadzieścia. Liczba win, które korzystają wyłącznie ze stalowych zbiorników, w ostatnich latach istotnie się zmniejszyła właśnie na rzecz beczki, czego emblematycznym przykładem może być choćby lubuska Winnica Ingrid.
Nie znaczy to jednak, że niebeczkowe pinoty stoją na straconej pozycji. Na ten styl zaczęli bowiem stawiać niektórzy z winiarzy niskointerwencyjnych. Przykłady takie jak Pinot Noir 2022 z Winnicy Marcus czy Amo Me 2023 z Winnicy Adam Płoński pokazują, że jest to udany kierunek.
Mamy wreszcie wspomniane już wina musujące oraz wina różowe. W tym drugim obszarze świetną nowość zaproponowała niedawno Winnica Białe Skały. Zestaw uzupełnia wyjątkowy „rodzynek” pod postacią opisywanego niedawno wina lodowego z Winnicy Jadwiga.
Degustacja polskich pinot noir
O różnicach rozmawia się najlepiej, gdy istnieje możliwość porównania. Doskonale wie o tym poznański SPOT., który już po raz czwarty zorganizował taką degustację. Za każdym razem prezentowanych jest dwanaście różnych odsłon polskich pinot noir.
Podczas degustacji porównać można zarówno wina dostępne w sprzedaży, jak i pochodzące z producenckich archiwów. Dwie ostatnie odbyły się w październiku zeszłego i styczniu tego roku. Niektóre z prezentowanych tam win miałem już okazję opisywać na łamach Ferment Mag, dla porządku podam więc odnośniki do wcześniejszych tekstów. Towarzyszy im subiektywny wybór, na który chciałbym zwrócić szczególną uwagę Czytelników. Zapraszam!
91 Pinot Noir Extra Brut 2021, Winnica Marcinowice
W nowym musującym rozdaniu lubuski producent postawił na pinot noir, dając mu sporo czasu na drugą fermentację w butelce. Efekt jest znakomity, a wino zbiera pochwały od momentu premiery. Pinot Noir Extra Brut 2021 spędził na osadzie 30 miesięcy, ma znakomitą strukturę, a w aromatach odnajdziemy zarówno cytrusy i czerwoną porzeczkę, jak i sporo nut drożdżowych i chlebowych; do tego dobrze zaznaczona kwasowość i długi finisz. Na razie do sprzedaży trafiła połowa partii, druga nadal dojrzewa na osadzie.
88 Pinot Noir Brut 2022, Winnica Aris
Także i w tym przypadku mamy do czynienia z czystym musującym pinot noir. Jednak oba wina zdecydowanie się od siebie różnią. Przede wszystkim barwą: wino z Winnicy Aris ma intensywny ciemnoróżowy kolor. Powstawało jako klasyczny blanc de noirs, ale później – na etapie fermentacji – dodano jeszcze sam moszcz z pinot noir. Dojrzewanie na osadzie trwało ponad rok, a że wino pochodzi z dojrzalszego rocznika, przełożyło się to na więcej soczystych aromatów: mamy tu czerwoną porzeczkę i maliny, nie brakuje też nut cytrusowych. Co zrozumiałe, mniej jest za to nut chlebowych. Pinot Noir Brut 2022 z Winnicy Aris ma już wierne grono fanów!
88 Amo Me 2023, Winnica Adam Płoński
Amo Me 2023 to wino niskointerwencyjne ze spontaniczną fermentacją. Poziom siarczynów jest minimalny, oscyluje poniżej 8 mg/l. Wino jest pełne wigoru, niezwykle soczyste, stoi mocno po stronie wiśni i czereśni, ale są też nuty hibiskusa oraz korzenno-przyprawowe. Po kilku miesiącach od premiery wiśniowe akcenty rozwinęły się jeszcze bardziej. Dużo więcej owocu pojawiło się też w finiszu. Pełną recenzję znajdziecie tutaj.
87 Pinot Noir 2023, Winnica Białe Skały
Debiutancki rocznik (2021) z tej śląskiej winiarni miał fantastyczny start. Od razu zdobył Złoty Korek wśród win czerwonych konkursu Polskie Korki, co z miejsca przełożyło się także na wzrost popularności zarówno wina, jak i samego producenta. Wysoko oceniana była także kolejna odsłona. Doskonale widać, że Monika Stępień, enolożka winnicy, wie jak zachować powtarzalność roczników. Pinot Noir 2023 jest wciąż jeszcze winem młodym, ale już teraz widać w nim rysy poprzedników. Świetna jakość owocu, klasyczne aromaty wiśni i truskawki umiejętnie podbite mniej więcej 8-miesięcznym dojrzewaniem w dębowych beczkach. Do tego w punkt złapana kwasowość i pestkowo-ziołowy finisz. To będzie kawał wina! Co ciekawe, w roczniku 2023 zadebiutowała także druga etykieta: Pinot Noir 2023 Młode Krzewy (jak sama nazwa wskazuje, powstaje z owoców późniejszych nasadzeń). Wkrótce doczeka się recenzji!
89 Pinot Noir Klony Niemieckie 2023, Winnica Marcinowice
Dojrzały rocznik odcisnął się także na pinot noir z Winnicy Marcinowice. Nie brak tu ani soczystości owocu, ani solidnej budowy (plus 13,5 proc. alk.). Obie wersje (klony francuskie opiszę oddzielnie) spędziły tym razem w dębowych beczkach nieco więcej czasu – po 9 miesięcy. Zwykle szybciej otwierający się aromatycznie pinot z klonów niemieckich już teraz serwuje sporo nut czereśniowych i wiśniowych wspartych akcentami ziemistymi i ziołowymi. Nie brak też delikatnie pikantnego finiszu. Pełną recenzję znajdziecie tutaj.
85 Pinotica 2022, Winnica Zielona
Kolejna (po Winnicy Edison i Winnicy Powiercie) winnica z Wielkopolski też postawiła na odmianę pinot noir. Winnicę Zielona chwaliłem ostatnio za jej wina słodkie, ale być może w przyszłości także i czerwień dołączy do asów w rękawie. Na razie producent eksperymentuje z długością dojrzewania w dębie. W nowej odsłonie pinot noir spędził 5 miesięcy w zupełnie nowej beczce. Ten zabieg oczywiście się wyczuwa, wino jest też na razie mocno szorstkie, ściółkowe i dopiero po pewnym czasie do głosu dochodzi także czerwony owoc. Potrzebuje czasu, ale chętnie sprawdzę jego kondycję za kolejnych sześć miesięcy.
91 Pinot Noir 2022, Winnica Moderna
To bez wątpienia jeden z najlepszych polskich pinotów, który trafił do sprzedaży w zeszłym roku. I mam wrażenie, że dziś jest jeszcze lepszy. Soczystość owocu, 14-miesięczne dojrzewanie w używanych dębowych beczkach, nuty przypraw i orzeźwiający finisz – w winie spod ręki Nestora Kościańskiego nie brak dojrzałych wiśni, czereśni i malin, są też śródziemnomorskie przyprawy. Wszystko spina wyraźna, ale nieprzesadzona kwasowość. Świetne wino z potencjałem dojrzewania na kolejną dekadę.
90 Pinot Noir 2022, Winnica Ingrid
Jacek Kapała nie ulega presji czasu. Jego pinot (podobnie jak równie udany zweigelt) dojrzewał przez 12 miesięcy w dębowych beczkach. Kolejne miesiące odpoczywał w butelkach i dopiero późną wiosną zeszłego roku trafił na rynek. Dziś jest to właściwie wino kompletne. Złożone, niezwykle skoncentrowane, ze świetną jakością dojrzałego owocu. Na pierwszym planie wiśnia i truskawka; towarzyszą im wyraźne nuty beczkowe i akcenty wanilii, ale wszystko ma tu swoje miejsce. Dla fanów pinot noir (nie tylko polskich) zakup obowiązkowy.
91 Pinot Noir 2022 Dobre Major, Winnica Kamil Barczentewicz
Po raz pierwszy wspominałem o tym winie w relacji z Warsaw Wine Experience. Podkreślałem wówczas, że chyba po raz pierwszy prezentuje ono wyższą aromatyczną gotowość, niż nieco bardziej pozamykana druga etykieta producenta, czyli Dobre Minor. Ten dystans na razie się utrzymuje. W czasie poznańskiej degustacji Major po raz kolejny zrobił znakomite wrażenie. Zaskakujące, że mimo wciąż młodego stażu wino jest niezwykle eleganckie i zrównoważone. Pinot Noir Dobre Major stoi mocno po stronie nut wiśni; jest tu też odrobina poziomki, są zioła i lekko pikantny finisz. Spory potencjał dalszego rozwoju!
88 Pinot Noir 2022, Winnica Aris
Ta lubuska winiarnia w pierwszych rocznikach wykorzystywała pinot noir jedynie do wytwarzania wersji musującej (opisuję ją wyżej). Dopiero w roczniku 2022 zdecydowano się na klasyczną czerwień, stawiając zarazem na długie dojrzewanie w dębowych beczkach – wino spędziło w nich pełnych 18 miesięcy. Wyczuwa się to natychmiast, ale taki był też plan producenta. To wino „na bogato”, pełne dojrzałej wiśni, śliwki i lukrecji; nie brakuje w nim nut wanilii i słodkich przypraw. Dzięki dobrej kwasowości unika przerysowania. Po kilku miesiącach od premiery wszystkie jego elementy poukładały się zaskakująco dobrze. Miłe zaskoczenie!
88 Pinot Noir 2021, Winnogóra Winnica w Ogrodzie
Pinot noir w najbardziej klasycznym dla odmiany stylu, utrzymywanym przez rodzinę Macewiczów praktycznie od początku. Wcześniejsze roczniki były już wielokrotnie wyróżniane. Także i ten, dojrzewający 9 miesięcy w używanych beczkach z różnych rodzajów dębu, zasłużył na uwagę. Wino jest bardzo klasyczne, uwodzi delikatnymi aromatami malin, truskawek i poziomek umiejętnie podbitych akcentami beczki i ziół. Długi, truskawkowo-pestkowy finisz i jeszcze dłuższy potencjał dalszego dojrzewania. Duże brawa dla tej winiarni!
90 Pinot Noir 2021, Winnica Turnau
Jak już sygnalizowałem, nowy rocznik trafił do sprzedaży pod koniec roku. Plan na odmianę pinot noir jest przez tego producenta realizowany z godną podkreślenia konsekwencją. Trudno się zresztą dziwić, skoro odbiorcy reagują na to wino bardzo pozytywnie. Mamy tu do czynienia z połączeniem wyraźnie wyczuwalnych nut dębowych (wino spędza w używanych beczkach aż 22 miesiące), dojrzałego owocu (oprócz wiśni także jeżyny i śliwki), przypraw, w tym nawet odrobiny lukrecji. Wszystko osadzone zostało na solidnej strukturze i cieszy równie solidnym owocowym finiszem. Niedawno próbowany rocznik 2018 był wciąż w świetnej formie, także i temu rocznikowi wróżę równie długą przyszłość.
88 Pinot Noir 2023 Wino Lodowe, Winnica Jadwiga
To zapewne najbardziej zaskakujący pinot noir w polskim winiarstwie. Nikt wcześniej nie zdecydował się bowiem na wykorzystanie tej odmiany do wyprodukowania wina lodowego. Rezultat jest bardziej niż obiecujący. Wino ma 108 gramów cukru resztkowego i 14,5 g kwasowości (!). Ciemnobrązowa barwa, odrobina utlenionych akcentów w bukiecie i dość niezwykły aromat: są tu i owoce cytrusowe, i dojrzała gruszka, i pigwa w syropie, i miód gryczany. Wyraźnie zaznaczona kwasowość sprawia, że wino nie wydaje się przesadnie słodkie. Także i tutaj mamy sporo świeżości, a każdy miesiąc sprzyja dalszemu rozwojowi.
