fot. Festival Zelèn

Autochton pochodzący z Doliny Wipawy w zachodniej Słowenii daje wina lekkie i rześkie, a przy tym pełne, eleganckie i harmonijne, o zniewalającym aromacie jabłek i gruszek, z nutami białych kwiatów i świeżych ziół.

Inka Wrońska

Czym jest?

To odmiana pochodząca z Doliny Wipawy w zachodniej Słowenii – i tylko tam spotykana. Zalicza się ją do grupy szczepów semi-aromatycznych. Jej nazwa po słoweńsku znaczy to samo, co po polsku, czyli zieleń, a wzięła się prawdopodobnie od zielonkawego koloru moszczu i delikatnych zielonych refleksów w samym winie.

Jak pachnie?

Damian Buraczewski na blogu SlovWine pisze: „Według słów winiarzy, przy przelewaniu [tego] wina aromat potrafi zdominować całą piwnicę”. Faktycznie, zelèn pachnie pięknie. W nosie pojawiają się nuty jabłek i gruszek, którym towarzyszą czyste ziołowe akcenty (rozmaryn, tymianek, liść laurowy); można też wyczuć kwiat lipy i pomarańczy.

Jak smakuje?

Zelèn najczęściej daje wina orzeźwiające i świeże, a przy tym eleganckie, harmonijne i wyraziste, z długim, ziołowym, delikatnie słodkawym finiszem. Niektórzy producenci króciutko go macerują, dosłownie przez kilka dni – nie na tyle długo, aby można go było z czystym sumieniem umieścić wśród win pomarańczowych, jednak wystarczająco, aby nabrał ciała i złożoności i zaczął zaskakiwać orzechowymi nutami. Zelèn jest też często mieszany z ribollą i malvasią – ten zabieg dodaje kupażowi rześkości.

Do czego go pić?

Zelèn to wino idealne na lato. Można pić samo albo podawać do owoców morza i ryb z grilla, a także do białego mięsa drobiu. Ale i zimą nie należy o nim zapominać – sprawdzi się w towarzystwie wędlin. Najlepiej oczywiście pasuje do znakomitego vipavskiego pršuta.

Polecani producenci

Tilia Estate, Saksida, Vina Bizjak, Colja, Pasji Rep, Fedora, Guerila.

Konzorcij Zelèn

Stowarzyszenie, które zrzesza kilkunastu producentów zelèna. Szczep ten, choć rosnący w Dolinie Wipawy od zawsze – ponoć robione z niego wina cieszyły się wielkim uznaniem na dworze cesarskim w Wiedniu – w XX wieku był już praktycznie zapomniany. Nawet w jego ojczyźnie winiarze chętniej sadzili odmiany międzynarodowe; powodem był fakt, że zelèn daje stosunkowo niski plon z hektara. Okazało się jednak, że ta rdzenna odmiana ma zaletę, która jest znacznie ważniejsza: o wiele lepiej niż przybysze znosi wietrzny klimat Doliny Wipawy. Działania Konzorcij Zelèn przyczyniły się do jej odrodzenia (od kilku lat powierzchnia nasadzeń rośnie). Dziś zrzeszeni w stowarzyszeniu winiarze czuwają nad jakością win z tego szczepu.

Festiwal zelèna

Pomysł zorganizowania festiwalu poświęconego wyłącznie odmianie zelèn narodził się w 2012 roku w Wipawie. Od 2016 roku organizowany jest w czerwcu w malutkiej (180 mieszkańców) miejscowości Vipavski Križ położonej na zboczu wzgórza w gminie Ajdovščina. Informacji na temat daty i harmonogramu festiwalu można szukać na stronie Vipava Valley.

Przy okazji: sama miejscowość Vipavski Križ jest zdecydowanie godna odwiedzin! Niegdyś najmniejsze miasto monarchii austrowęgierskiej, do dziś ma dobrze zachowane fragmenty XV-wiecznego zamku, a mury miejskie, zamkowe piwnice i dziedziniec oraz większość budynków w miejscowości to cenne zabytki. W XVII wieku powstał tu działający do dziś klasztor kapucynów, który można i warto zwiedzić, choćby ze względu na wiele zachowanych dzieł sztuki i imponującą bibliotekę.