Po dekadach zapóźnienia winiarska Hellada odzyskała dynamizm, polot i blask. Wina z Grecji są na fali.
Wojciech Bońkowski MW, fot. Great Greek Wines / Giorgos Vitsaropoulos
Wina z Grecji stopniowo podbijają najbardziej wymagające światowe rynki, takie jak USA, Wielka Brytania, Niemcy i Francja, a także Polska, choć w kwestii dostępności czołowych greckich producentów na naszych półkach mamy jeszcze sporo do zrobienia.
Skąd ten sukces? O jego źródłach opowiadałem już parę lat temu. Plejada wyjątkowych dla winorośli siedlisk – morskich i górskich, chłodnych i gorących, wulkanicznych i wapiennych, jak przystało dla kraju o wyjątkowo skomplikowanej topografii i geologii. Szeroki wachlarz rdzennych odmian winorośli – niektóre korzeniami sięgają czasów antycznych, jak liátiko, inne już wyrosły na międzynarodowe gwiazdy, jak assýrtiko, albo przynajmniej krajowe – jak malagousiá czy xynómavro. Lista „młodych zdolnych” jest naprawdę długa: kreteński vidianó, wyspiarska robola, idealnie współczesna limniona, wyrafinowane moschófilero.
Unikatowa, żywotna tradycja winiarska – doprawianie retsiny żywicą sosnową, starzenie w amforach, słodkie wina z gron suszonych na słońcu albo dojrzewanie pod florem, długie beczkowanie – dawniej była obciążeniem, gdy Grecja (i cały świat) „modernizowały” się w stylu win francuskich. Dziś okazuje się źródłem stylistycznej świeżości i autentyzmu. No i nowe pokolenie winiarzy, które postanowiło wyrwać się z pułapki średniactwa, łatwej sprzedaży bylejakich butelek milionom turystów. Historia sukcesu, która może być inspiracją dla innych krajów południowej i wschodniej Europy.
Konkurs Great Greek Wines
Od 2000 roku wyjątkową platformą wynajdywania i promocji najlepszych greckich butelek w nowym stylu jest konkurs Great Greek Wines, który tej wiosny miał w Atenach swoją czwartą edycję. Dawniejsze „50 Great Greek Wines” utraciło w tym roku swój liczebnik, bo jego założyciele – Yiannis Karakasis MW i Gregory Michailos – z uwagi na coraz większą liczbę degustowanych win postanowili nagradzać 10 proc. zgłoszeń. (Na większości konkursów organizowanych według zasad światowej organizacji OIV medale zdobywa ok. 30 proc. win). Pozostałe zasady GGW nie zmieniły się – wina nie są nadsyłane przez producentów, lecz kupowane na rynku. Degustowane są w ciemno przez panel złożony z Masters of Wine i Master Sommelierów. GGW to także seria degustacji i wydarzeń organizowanych wokół zwycięskich win w wielu krajach – w Polsce już kilkukrotnie w ostatnich latach, a ostatnio m.in. w Paryżu i Londynie. To obecnie najlepszy sposób spróbowania w jednym miejscu wszystkich czołowych win Grecji.
Wina z Grecji: trendy
A jakie trendy wyłoniły się z tegorocznej, rekordowej edycji, do której zgłoszono ponad 650 win? Liderem jest nadal wyspa Santorini, której mineralne, niezwykle wyraziste wina białe z assýrtiko zajęły aż 11 miejsc w czołówce. Najlepszą winiarnią po raz drugi z rzędu jest Mikra Thira, która zasłużyła na wyróżnienie wszystkich swoich trzech etykiet.
Generalnie: wina białe zdobyły dwie trzecie miejsc na liście, co dobrze oddaje ducha czasu i nowocześniejsze podejście do tego koloru w Helladzie. O sukcesie może mówić Kreta (6 win z 6 różnych odmian). Inne wyspy też się przebiły – mineralne Tinos, cytrusowa Kefalinia, solidna Eubea.
Po raz drugi z rzędu wśród wyróżnionych win znalazło się aż 5 typu retsina, dowodząc, iż ta do niedawna pogardzana kategoria wina aromatyzowanego żywicą sosnową naprawdę może zaskoczyć jakością i stylistyczną różnorodnością – od ultradelikatnego, tylko aluzyjnie sosnowego 1979 Kallos Thalassino aż po beczkowane Assýrtiko Tear of the Pine.
Cztery wina z moschofilero przy zaledwie jednym czerwonym agiorgitiko (pod względem obszaru nasadzeń odmiana nr 1 w Grecji) i dwóch xynómavro to też oznaka białej rewolucji ogarniającej całą Grecję. (Xynómavro trafiło wszak na listę dodatkowo w postaci dwóch win różowych i dwóch musujących).
Po raz drugi w konkursie uwzględniono także wina z Cypru i zgarnęły one aż pięć nagród. Ten zupełnie nieznany w Polsce kraj winiarski od dekady zrobił kolosalne postępy i potrafił szybko zwaloryzować swoje rdzenne odmiany, takie jak xynisteri, mavro, yiannoudi, maratéftiko, morokonalla, oraz unikatowe w skali europejskiej górskie siedliska znajdujące się nieraz na 1500 metrów n.p.m. Polscy importerzy, którzy sięgną dziś po te wina obok greckich, mają więc szansę na wyprzedzenie trendu.
Jakość i autentyczność
Każdy kraj winiarski chciałby mieć takie narzędzie promocji swoich win, jak Great Greek Wines. Proces selekcji obok wysokiej jakości stawia przede wszystkich na typowość i nowoczesną wizję. Jak mówi twórca konkursu Yiannis Karakasis MW, „greckie wina nie muszą na nikim robić wrażenia – ale muszą ukazywać regularną jakość i autentyzm. Z każdą edycją konkursu staramy się wskazywać prawdziwych bohaterów greckiego winiarstwa, którzy wytyczają jego przyszłość”. Czekamy na prezentację zwycięzców w Polsce.
Great Greek Wines – The List 2025 (kolejność alfabetyczna)
1979 Wines, Kallos Thalassino 2022 Retsina, Macedonia
Akriotou Microwinery, Orivatis (The Mountaineer) Old Vines 2023 Savatiano, Grecja Środkowa
Alpha Estate, Ecosystem Assyrtiko Single Vineyard Aghia Kiriaki 2023, Macedonia
Alpha Estate, Rosé 2024 Xinomavro, Amyndeon
Amargiotakis Winery, Thrapsathiri 2023, Kreta
Amargiotakis Winery, Vidiano 2023 Kreta
Amyntas Winery, Blanc de Noir Brut NV Xinomavro, Macedonia
Anhydrous Winery, Afoura 2023, Santorini
Ktima Apostolidi, Vidi Anno 2024 Vidiano, Macedonia
Argyros Estate, Cuvée Gerontampelo 2020 Assyrtiko, Santorini
Argyros Estate, Cuvée Monsignori 2022 Assyrtiko, Santorini
Ktima Avantis, Agios Chronos Red 2022 Syrah/Viognier, Eubea
Ktima Avantis, Mavrokoudoura 2020, Eubea
Ktima Biblia Chora, Ovilos White 2023 Semillon/Assyrtiko, Pangaion, Macedonia
Charalaboglou Wines, Viditis in Anthesis Vidiano 2023, Macedonia
Dougos Winery, Rapsani Old Vines 2022 Xinomavro/Krasato/Stavroto, Tesalia
Gavalas Winery, Enalia 2022 Assyrtiko, Santorini
Gavalas Winery, Natural Ferment 2023 Assyrtiko, Santorini
Gikas Winery, Pine Forest 2023 Retsina, Attyka
Ktima Gofa, Kydonitsa Orange 2023, Peloponez
Juliet and Romeo Wines, Moschofilero 2022, Peloponez
Artemis Karamolegos Winery, Ftelos 2021 Assyrtiko, Santorini
Kechris Winery, Tear of the Pine 2023 Retsina, Macedonia
Kyperounda Winery, Akte 2024 Vertzami/Mavro, Limassol, Cypr
Estates Costa Lazaridi, Blanc de Blanc NV Vidiano Macedonia
Château Nico Lazaridi, Perpetuus Semillon 2023, Macedonia
Lyrarakis Winery, Dafni Psarades 2024, Kreta
Lyrarakis Winery, Liatiko Aggelis 2022, Kreta
Makarounas Vineyards, Morokanella 2024, Pafos, Cypr
Makarounas Vineyards, Spourtiko 2023, Pafos, Cypr
Makarounas Vineyards, Yiannoudi 2023, Pafos, Cypr
Markovitis Winery, Naoussa Xinomavro 2017, Macedonia
Markovitis Winery, Xinomavro Rosé 2023, Macedonia
Ktima Matsa, Malagousia 2024, Attyka
Mikra Thira, Nykteri 2023, Santorini
Mikra Thira, Santorini 2023
Mikra Thira, Santorini 2022
Mitravelas, Red on Black Nemea 2024 Agiorgitiko, Nemea
Moinoterra Winery, Vilana 2023, Kreta
Monemvasia Winery/Tsimbidi, Kydonitsa 2023, Peloponez
Mylonas Winery, Cuvée Vouno Savatiano 2021, Attyka
Novus Winery, A Priori Mantinia 2024 Moschofilero, Peloponez
Oeno P, Tria Ampelia Pithari 2022, Santorini
Oenops Wines, Limniona 2022, Tesalia
Orealios Gaea, San Gerasimo 2024 Robola, Kefalinia
Ktima Orfanos, Malagousia -The Wine Labourers 2023, Peloponez
Papargyriou Winery, Cuvée Helene Goustolidi 2024, Peloponez
Papargyriou Winery, Le Vigneron Grec 2024 Assyrtiko/Muscat, Peloponez
Domaine Paterianakis, Melissokipos 2023 Kotsifali/Mandilari, Kreta
Rouvalis Winery, Tsigello Mavrodaphne 2023, Aigialeia/Peloponez
Rouvalis Winery, Roditis Single Vineyard Katarachi 2022, Aigialeia/Peloponez
Sant’Or Winery, Santameriana Skin Contact 2024 Peloponez – SUSTAINABILITY AWARD
Sarris Winery, Robola of Kefalonia 2024, Kefalinia
Scaperdas Frères, Hommage Rosé NV Xinomavro, Macedonia
Domaine Sigalas, Santorini 2024 Assyrtiko, Santorini
Skevofilax Winery, Pine Ritinitis 2024 Retsina, Wyspy Egejskie
Sotiriou Winery, Stamna 2024 Mavrodaphne, Grecja Środkowa
T-Oinos, Clos Stegasta Assyrtiko 2022, Tinos
T-Oinos, Clos Stegasta Mavrotragano 2022, Tinos
Troupis Winery, Pitys Ritinitis 2024 Retsina, Peloponez
Troupis Winery, Route Gris 2023 Moschofilero, Peloponez
Troupis Winery, Hoof & Lur 2024 Moschofilero, Peloponez
Vaptistis Winery, Mavrotragano 2023, Tinos
Vouni Panayia, The Rebel 2024 Maratheftiko, Pafos, Cypr
Ktima Zafeirakis, Limniona Young Vineyards 2021, Tesalia
HALL OF FAME – nagroda dla win, które trafiły na listę Great Greek Wines trzy razy z rzędu
Amargiotakis Winery, Thrapsathiri, Kreta
Gavalas Winery, Natural Ferment Assyrtiko, Santorini
Mikra Thira, Santorini
Oenops Wines, Limniona, Tesalia
Troupis Winery, Pitys Ritinitis Retsina, Peloponez
Troupis Winery, Route Gris Moschofilero, Peloponez
Pełna lista win, w tym nagrody dla trzydziestu o najlepszej relacji jakości do ceny (do 17 euro na rynku lokalnym), dostępna jest na stronie konkursu.
